Sirak 11

Deɛ wɔhu no obi ho no tumi yɛ nnaadaa

1 Ɔhobrɛaseɛni nyansa ma ne tiri so,

na ɛde no tena atitire mu.

2 Nkamfo ankorankorɛ wɔ wɔn nnwuma pa ho,

anaasɛ nhwɛ obi ho na ntane no.

3 Ɔwowa yɛ ketewa wɔ ntakrammoa mu,

nanso adeɛ a ɔyɛ no yɛ deɛ ɛyɛ pa ara wɔ fenemfenem nnoɔma nyinaa mu.

4 Nhoahoa wo ho sɛ woahyɛ ntadeɛ a ɛyɛ fɛ,

na mma wo ho so berɛ a wɔbɛhyɛ wo animuonyam no;

ɛfiri sɛ Awurade nnwuma yɛ nwanwa,

na ne nnwuma ahunta adasamma.

5 Ahemfo bebree na ɛbaa sɛ wɔtena fam,

nanso obi a wɔannwene ne ho koraa no, wasoa ahenkyɛ.

6 Atumfoɔ bebree na wɔagu wɔn anim ase pɔtɔɔ,

na wɔayi nnipa animuonyamfoɔ bi ahyɛ afoforɔ nsa.

7 Nhwehwɛ mfomsoɔ ansa na woafiri nhwehwɛmu ase;

hwehwɛ mu ansa, na afei woakasa atia.

8 Mma mmuaeɛ ansa na woatie,

na ntwitwa obi kasa a ɔgu so reka mu.

9 Nnye akyinnyeɛ wɔ asɛm a ɛmfa wo ho no ho,

na wone abɔnefoɔ ntena faako berɛ a wɔredi asɛm.

10 Me ba, mma nsɛm bebree nnye wo berɛ;

nnyegye dwumadie pii nto wo ho so, na woremfa wo ho nni.

Na sɛ woti no a, worento no da,

na woredwane no, woremfiri mu mfi.

11 Nnipa binom wɔ hɔ a wɔyɛ adwuma, wɔpere na wɔpɛ ntɛm,

nanso ɔdi hia kɛseɛ pa ara.

12 Nnipa binom nso wɔ hɔ a wɔyɛ nyaa na wɔhia mmoa,

wɔnni ahoɔden na ahia wɔn buruburoo;

nanso Awurade ani hwɛ wɔn hu wɔn mmɔbɔ;

na ɔma wɔn so firi wɔn asetena a ɛnyɛ no mu,

13 na wamema wɔn tiri so

ama dodoɔ no ara ho adwiri wɔn.

14 Nnoɔma papa ne bɔne, nkwa ne owuo,

ohia ne ahonya, firi Awurade hɔ.

15 [Nyansa, nteaseɛ, ne mmara ho nimdeɛ firi Awurade hɔ;

# ɔdɔ ne nnwuma pa akwan firi ne hɔ.]

16 [Wɔbɔɔ mfomsoɔ ne esum kaa nnebɔneyɛfoɔ ho;

# bɔne bɛkɔ so ara ne wɔn a wɔhoahoa wɔn ho wɔ nitan mu no anyini.]

17 Awurade akyɛdeɛ kɔ so ara tena deɛ nyamesuro wɔ ne mu no nkyɛn,

na n’adom de nkɔsoɔ a ɛnni awieeɛ ba.

18 Obi nam mmɔdemmɔ ne ahopakyire so nya ne ho,

na akatua a wɔde ato hɔ ama no nie:

19 Berɛ a ɔka sɛ: Manya ahome,

na afei mɛdi me nnepa;

na ɔnnim ɛberɛ a ɛbɛtena hɔ

kɔsi sɛ ɔbɛwu na wadane ne nyinaa agya afoforɔ.

20 Gyina nhyehyɛɛ a woayɛ no so, na hwɛ di so,

na nyini wɔ w’adwuma a woyɛ mu.

21 Mma ɔbɔnefoɔ nnwuma nnyɛ wo nwanwa,

na mmom gye Awurade di na kɔ so ara yɛ w’adwuma;

na ɛyɛ mmerɛ wɔ Awurade ani so

sɛ mpofirim ɔbɛma ohiani anya ne ho, prɛko pɛ.

22 Awurade nhyira ne nyamesuroni akatua,

na ntɛm ara Onyankopɔn ma ne nhyira kɔ so ara yɛ frɔmfrɔm.

23 Mɛnka sɛ: Ɛdeɛn na mehia,

na ɛdeɛn prɔmprɔmyɛ na ɛda so wɔ hɔ a ɛbɛyɛ me dea?

24 Mɛnka sɛ: Mewɔ deɛ ɛdɔɔso,

na mmusuo bɛn na ɛbɛtumi aba me so seesei ara?

25 Yiedie da no, ne werɛ firi ohia,

na ohia da no, ɔnkae yiedie.

26 Na ɛyɛ mmerɛ ma Awurade sɛ owuo da no

ɔbɛtua ankorankorɛ ka sɛdeɛ wɔn abrabɔ teɛ.

27 Dɔnhwere baako mu amanehunu ma onipa werɛ firi anigyeɛ a atwa mu no,

na sɛ onipa nkwa nna ba awieeɛ a na ne nnwuma da adi.

28 Mfrɛ obiara sɛ anigyeɛ ansa na wawu;

# sɛdeɛ onipa awieeɛ yɛ no na wɔde hu sɛdeɛ na ɔteɛ.

Ahwɛyie a ɛwɔ Nnamfofa mu

29 Ɛnyɛ obiara na ɛsɛ sɛ wofrɛ no ba wo fie,

ɛfiri sɛ oniteɛfoɔ nnaadaa kwan dɔɔso.

30 Na sɛdeɛ akokɔhwedeɛ nsɛsoɔ a wɔde no ahyɛ buo mu teɛ no, saa ara nso na ɔhantanni adwene teɛ,

na te sɛdeɛ akwansrafoɔ yɛ no, wɔhwɛ wo mmerɛyɛ;

31 ɛfiri sɛ wɔda hɔ twɛn, na wɔama papa adane bɔne,

na nneyɛɛ pa biara wɔnya ho asɛm bɔne ka.

32 Ogyasramma baako na ɛma gyabidie bebree sɔ,

na ɔbɔnefoɔ da hɔ twɛn sɛ ɔbɛka mogya aguo.

33 Hwɛ yie wɔ asisifoɔ ho, ɛfiri sɛ wɔdwene bɔne,

na wɔbɛtumi asɛe wo din afebɔɔ.

34 Gye ahɔhoɔ kɔ wo fie na wɔde ɔhaw bɛbrɛ wo,

na wɔama woadane ɔhɔhoɔ ama w’abusuafoɔ.

Sirak 13

Ahwɛyie a ɛwɔ atipɛngorɔ ho

1 Obiara a ɔde ne ho ka aman no yɛ ne ho fi,

na obiara a ɔde ne ho bɔ ahantanni no yɛ sɛ ɔno ara.

2 Mpagya adeɛ a emu duro boro wo soɔ,

anaasɛ mfa wo ho mmɔ onipa a ɔwɔ tumi ne ahonya sene woɔ.

Ɛbɛyɛ dɛn na kukuo atumi de ne ho abɔ dadesɛn?

Kukuo no bɛbɔ ho na ɛno ara apaepae.

3 Ɔdefoɔ fom a, na ɔde atɛnnie mpo aka ho;

wɔyɛ biribi tia ohiani bi a, ohiani no sane de kyɛwpa aka ho.

4 Ɔdefoɔ bɛhwehwɛ biribi afiri wo hɔ berɛ a wo ho wɔ mfasoɔ ma no no,

nanso sɛ ɛhia wo a, ɔbɛgya wo hɔ.

5 Sɛ wowɔ biribi a, ɔne wo bɛtena;

ɔbɛdi deɛ wowɔ nyinaa a ɛnyɛ no asɛm.

6 Berɛ a ɔhia wo no, ɔbɛdaadaa wo,

ɔbɛsere akyerɛ wo na wahyɛ wo nkuran;

ɔne wo bɛkasa ɔdɔ so na wabisa wo sɛ: Ɛdeɛn na wohia?

7 Ɔde n’akɔnnɔ aduane bɛha w’adwene,

kɔsi sɛ ɔbɛtwe deɛ ɛwɔ wo ho mprenu anaa mprɛnsa so,

na akyire yi no, ɔbɛsere wo.

Akyire yi sɛ ɔhyia wo a, ɔbɛsiane wo ho

na wawoso ne ti.

8 Hwɛ yie na wɔamma wo anyera

na wɔammrɛ wo ase berɛ a wogu so regye w’ani no.

9 Ɛberɛ a otumfoɔ bi bɛto ne nsa afrɛ wo no, twetwe wo ho,

na ɔbɛfrɛ wo atoatoa so.

10 Mpia wo ho nkɔ kan, anhwɛ a na wɔasopa wo;

nkɔgyina akyire baabi, anhwɛ a na wɔn werɛ afiri wo.

11 Mfa no nyɛ sɛ wo yɔnko tipɛn,

anaasɛ nni ne nkɔmmɔbɔ tentene akyi;

ɛfiri sɛ ɔde ne kasa tentene no bɛsɔ wo ahwɛ,

na ɔgu so resere no, ɔbɛsɔ wo ahwɛ.

12 Atirimuɔdenfoɔ ne wɔn a wɔntumi mfa wo kokoa mu nsɛm nsie;

wɔrennyae wo sɛ wɔpira wo anaa wɔde wo to afiase.

13 Ma w’ani nna hɔ na hwɛ wo ho yie,

ɛfiri sɛ wode w’ankasa w’ahweaseɛ na ɛnenam no.

14 [Ɛberɛ a wote nsɛm yi wɔ wo nna mu no, nyane!

# Wo nkwa nna nyinaa, dɔ Awurade, na frɛ no wɔ wo nkwagyeɛ ho.]

15 Abɔdeɛ biara dɔ ne nsɛsoɔ,

na onipa biara pɛ ne yɔnko asɛm.

16 Ateasefoɔ nyinaa de wɔn ho bata wɔn nsɛsoɔ ho,

na nkurɔfoɔ twi bɛn wɔn a wɔte sɛ wɔn ara.

17 Twaka bɛn na ɛda pataku ne adwammaa ntam?

Ɔbɔnefoɔ ne nyamesuroni nni hwee yɛ.

18 Asomdwoeɛ bɛn na ɛwɔ ofui ne ɔkraman ntam?

Na asomdwoeɛ bɛn na ɛwɔ ɔdefoɔ ne ohiani ntam?

19 Wiram afurumu yɛ agyata aduane;

na saa ara nso na ohiani ho na ɔdefoɔ didie.

20 Ahobrɛaseɛ yɛ akyiwadeɛ ma ɔhantanni;

na saa ara nso na ohiani yɛ akyiwadeɛ ma ɔdefoɔ.

21 Ɛberɛ a ɔdefoɔ bɛtɔ baha no, n’ayɔnkofoɔ boa no,

nanso ɛberɛ a ohiani bɛhwe aseɛ no, n’ayɔnkofoɔ mpo pia no twene.

22 Sɛ ɔdefoɔ watiri a, nnipa bebree bɛsɔ ne mu;

ɔka nsɛm a ɛmfata, nanso wɔpene so ma no.

Sɛ ɔhobrɛaseni watiri a, wɔkasa tia no mmom;

ɔka nyansasɛm, nanso obiara ntie no.

23 Ɔdefoɔ kasa a, obiara yɛ komm;

wɔkamfo ne nsɛm a wɔka kɔ sorosoro no.

Sɛ ohiani kasa a, wɔka sɛ: Hwan nso nie?

Na sɛ ɔsunti a, wɔpia no hwe fam mmom.

24 Ahonya yɛ adepa, sɛ bɔne biara nni ho a;

ohia yɛ bɔne wɔ omumuyɛni adwene mu.

25 Akoma no na ɛsesa animdua,

de kyerɛ papa anaa bɔne.

26 Anigyeɛ akoma nsɛnkyerɛnneɛ ne anika anim,

nanso sɛ wɔbɛtumi abu bɛ a, ɛhia nnweneho a ɛso.

Sirak 14

1 Nhyira ne wɔn a wɔmfa wɔn ano nyɛ mfomsoɔ,

na ɛnhia wɔn ahonu wɔ bɔne ho.

2 Nhyira ne wɔn a wɔn akoma mmu wɔn fɔ,

na wɔn anidasoɔ nsaeɛ.

Ahonyadeɛ ho ahwɛyie

3 Ahonya nyɛ mma onipa a n’adwene sua;

na mfasoɔ bɛn na pɛpɛɛfoɔ bɛnya wɔ ahonya mu?

4 Deɛ ɔde kame ne ho no, ɔboa ano ma afoforɔ;

na afoforɔ de ne nnoɔma no yɛ wɔn akɔnnɔdeɛ.

5 Sɛ obi nsa akyi yɛ den ma ɔno ara a, hwan na ɔbɛyɛ no adɔeɛ?

Ɔrenya n’ahodeɛ mu anigyeɛ.

6 Obiara nyɛ nsene onipa a ne bo nnwo ne ho;

na yei ne ne nsaden ho asotwe.

7 Na sɛ ɔyɛ papa mpo a, na ɛnam mfomsoɔ so na ɛbaeɛ;

na akyire no, ɔyi ne nsaden no adi kyerɛ.

8 Ɔpɛpɛɛfoɔ yɛ omumuyɛni;

ɔdane ne ho na ɔmmu nnipa.

9 Onipa oniberefoɔ ani nsɔ ne kyɛfa ho;

na adufudepɛ ntɛnkyea ma ɔkra kusa.

10 Ɔpɛpɛɛfoɔ ani nsɔ aduane,

nso ɔnni bi wɔ ne pono so.

11 Me ba, hwɛ wo ho so yie, sɛdeɛ w’ahonya teɛ,

na fa afɔdeɛ a ɛsom boɔ brɛ Awurade.

12 Kae sɛ owuo ntwɛn,

na Asamando mmara no, wɔmfa nkyerɛɛ wo.

13 Yɛ ayɔnkofoɔ papa ansa na woawu,

na tene wo nsa ma wɔn dodoɔ biara a wobɛtumi.

14 Mfa da koro mu anigyeɛ nkame wo ho;

na mma deɛ wopɛ a ɛyɛ wo kyɛfa no nsiane wo ho nkɔ.

15 Worennyae wo nsa ano adwuma mu aba mma ɔfoforɔ,

na deɛ woabrɛ anya no, wɔatwe so ntonto de akyɛ anaa?

16 Ma, na gye, na sɛpɛ wo ho,

ɛfiri sɛ obi ntumi nhwehwɛ akɔnnɔdeɛ wɔ Asamando.

17 Ateasefoɔ nyinaa twam te sɛ ntoma,

ɛfiri sɛ mmara a ɛwɔ hɔ firi tete ne sɛ: Ɛsɛ sɛ wowu!

18 Sɛdeɛ nhahan dɔɔso wɔ dua a atrɛtrɛ soɔ

na ebi reteɛ na ebi refefɛ no,

saa ara nso na honam ne mogya awoɔ ntoatoasoɔ teɛ.

Obi wu na wɔawo obi.

19 Adwuma biara porɔ na ɛba awieeɛ,

na onipa a ɔyɛeɛ no ne no bɛtwam akɔ.

Anigyeɛ a ɛwɔ nyansa hwehwɛ mu

20 Nhyira ne onipa a ɔdwendwene nyansa ho

na ɔdwene nyansa mu,

21 na ɔdwendwene n’akwan ho wɔ n’akoma mu

na ɔsusu ne kokoam ho,

22 ɔti no sɛ ɔbɔmmɔfoɔ,

na ɔda ne kwan mu dinn twɛn no;

23 ɔhwɛ no wɔ ne mpomma mu

na ɔtie no wɔ n’apono ho;

24 ɔkyere ne nsraban de bɛn ne fie

na ɔde ne mpɛɛwa tintim ne fasuo ho;

25 ɔsi ne ntomadan de bɛn ne deɛ,

na ɔtena beaeɛ a ɛyɛ tenebea papa;

26 Ɔde ne mma hyɛ ne suhyɛ ase,

na ɔtena ne nkorabata ase;

27 ɔma no nwunu de gye no firi ɛhyeɛ no ase,

na ɔbɛtena n’animuonyam no mfimfini.

Sirak 15

1 Obiara a ɔsuro Awurade no bɛyɛ yei,

na obiara a ɔkura mmara no bɛnya nyansa.

2 Nyansa bɛhyia no sɛ ɛna,

na ɔbɛma no akwaaba sɛ ayeforɔ kumaa.

3 Ɔde nteaseɛ aduane bɛyɛne no,

na wama no nyansa nsuo anom.

4 Ɔbɛtwere no na wante anhwe,

na ɔde ne ho bɛto ne so na n’anim rengu ase.

5 Ɔbɛma ne so akyɛn ne mfɛfoɔ,

na ɔbɛbue n’anom wɔ badwa mu.

6 Ɔbɛnya anigyeɛ ne ahurisie,

na ɔbɛnya edin a ɛmpepa da.

7 Ɔkwasea nsa renka no,

na nnebɔneyɛfoɔ renhu no.

8 Ɔne ahantan ntam kwan ware,

na atorofoɔ remfa ne ho adwene da.

9 Ayeyie mfata ɔdebɔneyɛni ano,

ɛfiri sɛ, ɛnyɛ Awurade nkyɛn na ɛfiri baeɛ.

10 Na ɛsɛ sɛ nyansa mu na ayeyie firi,

na Awurade bɛma no ayɛ prɔmprɔm.

Ɔpɛ ho ahofadie

11 Mma ɛnka sɛ: Ɛyɛ Awurade na ama mafiri ɔkwan pa no mu;

ɛfiri sɛ ɔnyɛ adeɛ a ɔkyire.

12 Mma nka sɛ: Ɔno na wayɛ ama mayera;

ɛfiri sɛ ɔdebɔneyɛfoɔ ho nhia no.

13 Awurade kyiri akyiwadeɛ nyinaa;

wɔn a wɔsuro no no mpɛ saa nnoɔma.

14 Ɔno na mfitiaseɛ no, ɔbɔɔ nnipa,

na ɔgyaa wɔn sɛ wɔtumi yɛ deɛ wɔpɛ.

15 Sɛ wopɛ a, wotumi di mmara no so,

na sɛ woredi nokorɛ wɔ w’adeyɛ mu no yɛ adeɛ a ɛfiri wo pɛ mu.

16 Ɔde ogya ne nsuo asi w’anim;

tene wo nsa fa emu deɛ wopɛ biara.

17 Nkwa ne owuo wɔ onipa biara anim,

na deɛ obi pɛ no, ne nsa ka.

18 Na Awurade nyansa yɛ kɛseɛ;

ɔyɛ kɛseɛ wɔ tumi mu, na ɔhu ade nyinaa;

19 N’ani wɔ wɔn a wɔsuro no no ho,

na ɔnim nnipa nneyɛɛ nyinaa.

20 Ɔnhyɛɛ obiara sɛ ɔnyɛ amumuyɛ,

na ɔmmaa obiara kwan sɛ ɔnyɛ bɔne.

Sirak 16

Onyankopɔn asotwe a ɔde ma abɔnefoɔ

1 Ɛnnya ɔpɛ sɛ wobɛnya mma a wɔn so nni mfasoɔ biara,

ɛmma w’ani nnye mma a wɔnni nyamesuro ho.

2 Sɛ wɔdɔre a, mma w’ani nnye wɔn ho,

gye sɛ Awurade ho suro wɔ wɔn mu.

3 Mfa wo werɛ nhyɛ wɔn mu sɛ wɔte aseɛ nti,

anaasɛ, mfa wo ho nto wɔn dodoɔ so;

ɛfiri sɛ baako bɛtumi ayɛ asene apem,

na ɛyɛ sɛ wobɛwu a wonni ba sene sɛ wobɛnya mma a wɔnni nyamesuro.

4 Ɛnam onipa baako nyansa so ma ɛdɔm hyɛ kuro ma,

na ɛnam abusuakuo mmaratofoɔ so ma ɛdane amamfo.

5 M’ani ahu nnoɔma bebree a ɛte saa,

na m’aso ate nsɛm a ɛboro saa nsɛm sɛ yei so.

6 Nnebɔneyɛfoɔ badwa mu na wɔsɔ gya,

na asowuiɛfoɔ man mu na abufuhyeɛ dɛre.

7 Wamfa tete abrane no ho ankyɛ wɔn,

wɔn a wɔnam wɔn tumi so tee atua no.

8 Wamfa wɔn a na Lot ne wɔn teɛ no ho ankyɛ wɔn,

wɔn a wɔn ho yɛɛ no ahi ɛsiane wɔn ahantan nti.

9 Wannya ayamhyehyeɛ biara amma ɔman a wɔabu wɔn atɛn no,

wɔn a wapo wɔn ɛsiane wɔn bɔne nti;

10 anaasɛ asraafoɔ mpem nsia a wɔnam anammɔn mu a,

wɔnam asoɔden so yɛɛ nhyiamu.

11 Na sɛ mpo na onipa baako pɛ na wasene ne kɔn a,

ɛbɛyɛ nwanwa sɛ wɔntwe n’aso.

Na mmɔborɔhunu ne abufuhyeɛ wɔ Awurade nkyɛn;

ɔwɔ tumi sɛ ɔde kyɛ — nanso ɔsane hwie n’abufuo gu hɔ.

12 Sɛdeɛ n’ahummɔborɔ so no, saa ara na ne tea nso teɛ;

ɔbu onipa atɛn sɛdeɛ ne nnwuma teɛ.

13 Ɔbɔnefoɔ mfa fom adeɛ nnwane,

na ateetee biara mma nyamesuroni boasetɔ mu.

14 Ɔbɛgye mmɔborɔhunu nneyɛɛ biara ato mu;

na obiara nsa ka deɛ ɛsɛ ne nneyɛɛ.

15 [Awurade pirimm Farao akoma sɛdeɛ ɛbɛyɛ na ɔbɛhu no,

# na ne nnwuma ada adi wɔ ɔsoro ase.]

16 [N’ahummɔborɔ da adi wɔ abɔdeɛ nyinaa mu,

# na ɔde kyirebennyɛ homa kyɛɛ ne hann ne ne sum mu.]

17 Ɛnka sɛ: Mahunta wɔ Awurade anim,

na hwan na ɔfiri soro a ɔkae me?

Wɔnnim me wɔ nnipa bebree mu,

wɔ deɛ meyɛ wɔ abɔdeɛ pii mu yi?

18 Hwɛ, ɔsoro ne ɔsoro mu soro,

ebunu kuronkuron ne asase ho popo ne nsra da no!

19 Saa mmepɔ no ne asase fapem

de ahopopoɔ bɛwoso sɛ ɔde n’ani hwɛ wɔn a.

20 Nanso onipa biara adwene ntumi nte yei ase,

na hwan na ɔbɛtumi ate n’akwan ase?

21 Sɛdeɛ ahum tu a onipa biara ntumi nhunu no,

saa ara nso na ne nnwuma dodoɔ no ara ahunta.

22 Hwan na ɔbɛbɔ n’atɛntenenee nnwuma no dawuro?

Anaasɛ hwan na ɔbɛtumi atwɛn wɔn? Ɛfiri sɛ n’ahyɛdeɛ wɔ akyirikyiri.

23 Yeinom ne deɛ ɔnni nteaseɛ no adwene;

onipa gyimfoɔ ne deɛ n’adwene akyea no dwene nkwasea mu.

Wɔhu Onyankopɔn nyansa wɔ abɔdeɛ mu

24 Me ba, tie me, na nya nimdeɛ,

na wɛn w’aso tie me nsɛm.

25 Mɛma nteteeɛ a emu yɛ duru

na mada nimdeɛ adi pɛpɛɛpɛ.

26 Ɛberɛ a Awurade bɔɔ ne nnwuma firi mfitiaseɛ no,

na ɔrebɔ wɔn no, ɔkyerɛɛ ahyeɛ a ɛdeda wɔn mu,

27 ɔhyehyɛɛ ne nnwuma wɔ daa nnidisoɔ,

ne wɔn tumidie wɔ awoɔ ntoatoasoɔ nyinaa mu.

Ɛkɔm nne wɔn, ɛnna ɛnso wɔntɔ baha,

na wɔnnya wɔn nnwuma hɔ nnyae.

28 Wɔnkyere wɔn ho wɔn ho so,

na wɔnte n’asɛm so atua.

29 Ɛnna Awurade brɛɛ n’ani ase hwɛɛ asase so,

na ɔde ne nnoɔma pa hyɛɛ so ma.

30 Ɔde ateasefoɔ ahodoɔ hyɛɛ so ma,

na ɛso na ɛsɛ sɛ wɔsane korɔ.

Sirak 17

1 Awurade de fam dɔteɛ bɔɔ nnipa,

na ɔsan ma wɔkɔ mu bio.

2 Na ɔmaa wɔn nna bi a wahyɛ,

na mmom ɔmaa wɔn tumi wɔ biribiara a ɛwɔ asase so.

3 Ɔdomm wɔn ahoɔden sɛ ɔno ara ne deɛ,

na ɔyɛɛ wɔn sɛ ɔno ankasa ne nsɛso.

4 Ɔde wɔn ho hu hyɛɛ ateasefoɔ nyinaa mu,

na ɔmaa wɔn tumi wɔ wiram mmoa ne nnomaa so.

5 [Wɔnyaa Awurade nimdeɛ nnum a wɔde yɛ adwuma;

na deɛ ɛtɔ so nsia no, ɔmaa wɔn adwene akyɛdeɛ,

ne deɛ ɛtɔ so nson no, nnweneho,

# deɛ ɛkyerɛkyerɛ obi nimdeɛ aseɛ.]

6 Ɔmaa wɔn adwene, tɛkyerɛma ne aniwa,

aso ne adwene a wɔde dwene.

7 Ɔde nimdeɛ ne nteaseɛ hyɛɛ wɔn ma,

na ɔkyerɛɛ wɔn papa ne bɔne.

8 Ɔde ne ho suro hyɛɛ wɔn koma mu

de kyerɛɛ wɔn ne nnwuma animuonyam no.

10 Na wɔbɛyi ne din kronkron no ayɛ,

9 na wɔaka ne nnwuma kɛseyɛ no akyerɛ.

11 Ɔdomm wɔn nimdeɛ,

na ɔde abrabɔ mu nhyehyɛɛ maa wɔn.

12 Ɔne wɔn yɛɛ daa apam,

na ɔkyerɛɛ wɔn n’ahyɛdeɛ.

13 Wɔn aniwa hunuu n’animuonyam kɛseyɛ,

na wɔn aso tee n’animuonyam nne no.

14 Ɔka kyerɛɛ wɔn sɛ: Monhwɛ yie wɔ bɔne ho.

Na ɔde mmara a ɛfa wɔn yɔnko ho maa wɔn mu biara.

15 Wɔn akwan da n’anim daa;

na wɔrenhunta mfiri n’ani so.

16 [Ɛfiri wɔn mmɔfraase na wɔn akwan kyerɛ deɛ amumuyɛ wɔ,

na wɔntumi nyɛ honam akoma mmfa nsi wɔn boɔ akoma no ananmu.

# Ɛfiri sɛ asase so aman nyinaa mu na ɔyiiɛ.]

17 Ɔyii ɔhene maa ɔman biara,

na mmom Israel deɛ wɔyɛ Awurade kyɛfa.

18 [Ɔno a ɔyɛ n’abakan, ɔde ahohyɛsoɔ tete no,

# na ɔde ne dɔ hann no maa no, na ɔnnya ne hɔ.]

19 Wɔn nnwuma nyinaa yɛ korɔgyenn sɛ owia wɔ n’anim,

na n’ani wɔ wɔn akwan mu da biara.

20 Wɔn amumuyɛ nhuntae wɔ n’anim,

na wɔn bɔne nyinaa da Awurade anim.

21 [Nanso Awurade a ɔyɛ ɔdomfoɔ na ɔnim sɛdeɛ ɔnwenee wɔn no,

# ɔnyae wɔn na nso ɔmpaa wɔn, na mmom ɔde wɔn ho akyɛ wɔn.]

22 Onipa ayɛyɛdeɛ te sɛ nsɔano pɛtea ma Awurade,

na ɔbɛkora onipa bi ayamyɛ sɛ n’ani kosua.

23 Ɛno akyi no, ɔbɛsɔre atua wɔn ka,

na ɔde wɔn akatua bɛbua wɔn tiri so.

24 Nanso wɔn a wɔnu wɔn ho no, ɔma wɔsan ba,

na ɔhyɛ wɔn a wɔrepa aba no nkuran.

Ahonu ho afotuo

25 San bra Awurade nkyɛn na gyae wo bɔne hɔ;

bɔ mpaeɛ wɔ n’anim na te wo mfomsoɔ so.

26 San bra Ɔsorosoroni no nkyɛn na twe wo ho firi amumuyɛ ho,

na wakyiri deɛ ɛyɛ n’akyiwadeɛ no.

27 Hwan na ɔbɛto ayeyie dwom wɔ Asamando ama Ɔsorosoroni no

asi ateasefoɔ a wɔda aseɛ no ananmu?

28 Ɛfa awufoɔ afa mu, wɔn a wɔnte aseɛ no deɛ, aseda to atwa;

wɔn a wɔte nkwa mu na wɔn ho yɛ no to Awurade ayeyie nnwom.

29 Hwɛ sɛdeɛ Awurade ahummɔborɔ so fa,

ne ne fakyɛ a ɛwɔ hɔ ma wɔn a wɔsan ba ne nkyɛn no!

30 Na ɛnyɛ nnoɔma nyinaa na nnipa tumi yɛ,

ɛsiane sɛ nnipa ntena ase afebɔɔ.

31 Ɛdeɛn adeɛ na ɛhyerɛn sene owia? Nanso esum tumi kye no.

Saa nti honam ne mogya hyehyɛ amumuyɛ.

32 Ɔhyehyɛ ewiem asafo wɔ ɔsoro korɔn ho;

nanso nnipa nyinaa yɛ dɔteɛ ne nso.

Sirak 18

Onyankopɔn animuonyam

1 Deɛ ɔte ase daa no na ɔbɔɔ wiase nyinaa;

2 Awurade nko ara ne ɔteneneeni.

3 [Ɔde ne nsa ntam na ɛdanedane wiase, na nnoɔma nyinaa di ne pɛ so;

# na ɔnam ne tumi so di nnoɔma nyinaa so hene, na wayi akronkronneɛ afiri efideɛ mu.]

4 Ɔmmaa obiara tumi sɛ ɔmmɔ ne nnwuma ho dawuro;

na hwan na ɔbɛtumi ahwehwɛ ne nnwuma mu?

5 Hwan na ɔbɛtumi asusu n’animuonyam tumi no?

Na hwan na ɔbɛtumi aka ne mmɔborɔhunu no?

6 Ɛso rentumi nhwan na ɛntumi mmfa ebi nka ho,

ɛnna wɔrentumi nsusu Awurade anwanwadeɛ mu.

7 Ɛberɛ a nnipa awie no, na wɔrefiri aseɛ ne no,

na ɛberɛ a wɔgyae no, na wɔda so ara ha wɔn ho.

8 Nnipa mma ne deɛn, na wɔn so mfasoɔ ne sɛn?

Biribi pa bɛn na ɛwɔ wɔn mu, na ɛdeɛn ne amumuyɛ?

9 Sɛ wɔdi mfeɛ ɔha a, na wɔn nna yɛ kɛseɛ.

10 Sɛdeɛ ɛpo sosɔ na anwea yiyi mu aboɔ no,

saa ara na mfeɛ kakra bi a ɛwɔ nna santen mu teɛ.

11 Yei nti na ɛma Awurade nya wɔn ho aboterɛ

na ɔhwie ne mmɔborɔhunu gu wɔn soɔ no.

12 Ɔhwɛ na ɔkae hunu sɛ wɔn awieeɛ yɛ mmɔbɔ;

saa nti ɔma wɔn fakyɛ a ɛdɔɔso.

13 Nnipa tema a wɔwɔ no wɔ hɔ ma wɔn ayɔnkofoɔ,

nanso Awurade tema wɔ hɔ ma ɔteasefoɔ biara.

Ɔka anim, ɔtete na ɔkyerɛkyerɛ wɔn,

na ɔsan wɔn akyi, sɛdeɛ odwanhwɛfoɔ yɛ ne nnwan no.

14 Ɔwɔ tema ma wɔn a wɔgye n’atenetene to mu

na wɔpere sɛ wɔbɛnya n’ahyɛdeɛ.

Honhom pa a wɔde yɛ adɔeɛ

15 Me ba, mfa animka mfra wo nnwuma pa,

anaasɛ mfa kasa denden nsɛe w’akyɛdeɛ.

16 Ɛnyɛ adeɛ a bosuo de ahotɔ ba wɔ ɔhyeɛ denden mu anaa?

Enti kasa yɛ sene akyɛdeɛ.

17 Ampa ara, kasa nsene akyɛdeɛ pa anaa?

Wɔhu nnoɔma mmienu yi nyinaa wɔ onipa domfoɔ mu.

18 Onipa kwasea mmu adeɛ na ɔyeya,

na akyɛdeɛ a ɛfiri ɔdekyɛfoɔ a ɔnwiinwii hɔ no ma ani yɛ kusuu.

Nnweneho ne ahohyɛsoɔ ho a ɛhia

19 Ansa na wobɛkasa no, sua;

na ansa na yadeɛ de wobɛto fam no, hwɛ w’apɔmuden yie.

20 Ansa na atemmuo bɛba no, hwehwɛ wo mu;

na ɛberɛ a wɔrehwehwɛ mu no, wobɛnya fakyɛ.

21 Ansa na yadeɛ bɛbɔ wo no, brɛ wo ho ase;

na ɛberɛ a woayɛ bɔne no, sakyera.

22 Mma biribiara nsi wo kwan sɛ woretua w’aboadeɛ ntɛm so,

na ntwɛn nkɔduru berɛ a worebɛwu ansa na woayi wo ho afiri mu.

23 Ansa na worehyɛ bɔ no, siesie wo ho;

nyɛ wo ho te sɛ obi a ɔsɔ Awurade hwɛ no.

24 Dwene n’abufuo ho wɔ wo wuda mu,

ne aweretɔ berɛ mu, ɛberɛ a ɔbɛyi n’ayi ahunta.

25 Bafuu berɛ mu no, dwene ɛkɔm ho;

ahonya nna mu no, dwene ohia ne ahokyere ho.

26 Ɛfiri anɔpa kɔsi anwummerɛ tebea sesa,

nnoɔma nyinaa twa mu ntɛm so wɔ Awurade anim.

27 Obi a ɔyɛ nyansafoɔ no da ne ho so wɔ nnoɔma nyinaa mu;

ɛberɛ a bɔne wɔ baabiara no, ɔhwɛ ne ho so yie wɔ bɔne ho.

28 Onipa nimdefoɔ biara nnim nyansa,

na ɔkamfo onipa a ne nsa ka no.

29 Wɔn a wɔn ano ate wɔ kasa mu no nim nyansa,

wɔbu mmɛ a ɛfata.

Ahohyɛsoɔ

30 Nni deɛ wopɛ akyi,

na mmom hyɛ wo ho so wɔ w’akɔnnɔ ho.

31 Sɛ woma wo kra kwan sɛ ɔnnya anigyeɛ wɔ akɔnnɔ mu a,

ɛbɛma woayɛ w’atamfoɔ asereseredeɛ.

32 Mma w’ani nnye wɔ anigyeɛ asetena mu,

anyɛ saa a wobɛdi hia ɛsiane ne ka nti.

33 Mommmɔ mmosea mfa nyɛ apontoɔ na ɛmmɛdane ɔdesrɛsrɛni,

ɛberɛ a wonni hwee wɔ wo sika bɔtɔ mu.

Sirak 19

1 Onipa a ɔyɛ yei no rentumi nnyɛ ɔdefoɔ;

deɛ ɔbu nnoɔma nketewa animtia no, nkakrankakra ɔbɛdi nkoguo.

2 Nsa ne mmaa ma mmarima nimdefoɔ yera kwan,

na ɔbarima a ɔne nnwamamfoɔ goro no sɛe.

3 Porɔeɛ ne nsamaa nsa bɛka no,

na wɔbɛhwim onipa basabasa no akɔ.

Nsɛm a ɛfa nsɛnhunu ho

4 Onipa a ɔgye afoforɔ di ntɛm no adwene mu yɛ hare,

na deɛ ɔyɛ bɔne no yɛ de tia ne ho.

5 Onipa a ɔne amumuyɛfoɔ di dɛ no, wɔbɛbu wɔn fɔ,

6 na mmom deɛ ɔkyiri nkɔnkɔnsa no amumuyɛ yɛ kakra bi.

7 Nsane nti nkɔmmɔ mu,

na worenhwere hwee.

8 Nka nkyerɛ adamfoɔ anaasɛ ɔtamfoɔ,

na gye sɛ deɛ ɛbɛyɛ bɔne ama wo, sɛ ɛnte saa a, ɛnka;

9 ɛfiri sɛ ebia na obi ate wo nka na ɔrehwɛ woɔ,

na ɛberɛ no duru a, ɔbɛtane wo.

10 Sɛ woate biribi a, ma no nka wo tirim.

Nya akokoɔduro, na ɛremma wo mu mpae!

11 Woate asɛm bi no, ɔkwasea te awoɔ yea

te sɛ ɔbaa a ɔwɔ awoko mu rewo ɔba.

12 Te sɛdeɛ agyan tua onipa bi srɛ mu no,

saa ara na nkɔnkɔnsadie ayɛ wɔ ɔkwasea mu.

13 Bisa ɔyɔnkoɔ no; ebia na ɛnyɛ ɔno na ɔyɛeɛ;

anaasɛ ɔyɛɛe mpo a, na wansan anyɛ bio.

14 Bisa w’amannifoɔ no; ebia a na ɛnyɛ ɔno na ɔkaeɛ;

anaasɛ sɛ ɔkaeɛ mpo a, wansan anka bio.

15 Bisa adamfoɔ no, ɛfiri sɛ mpɛn pii no, ɛyɛ ntwatosoɔ;

saa nti, ɛnyɛ asɛm biara a woteɛ no na ɛsɛ sɛ wogye die.

16 Onipa ano bɛtumi afom aka asɛm bi a ɔmmɔɔ ne tirim sɛ ɔreka.

Hwan na ɔmfaa ne tɛkyerɛma nyɛɛ mfomsoɔ da?

17 Bisa w’amannifoɔ ansa na woahunahuna no;

# na ma kwan ma Ɔsorosoroni no mmara nyɛ adwuma.

18 [Onyankopɔn suro no yɛ nnyentom mfitiaseɛ,

# na nyansa nsa ka ne dɔ no.]

19 [Awurade mmara ho nimdeɛ yɛ nkwamma adesua;

# na wɔn a wɔyɛ deɛ ɛsɔ n’ani no bɛdi daa nkwa dua so aba bi.]

Nokorɛ ne atorɔ nyansa

20 Nyansa nyinaa ne Awurade suro,

# na nyansa nyinaa mu na mmara no hyɛ ma.

21 [Ɛberɛ a akoa ka kyerɛ ne wura sɛ: Menyɛ sɛdeɛ wopɛ no,

# na akyire yi sɛ ɔkɔyɛ mpo a, ɔhyɛ onipa a ɔboa no no abufuo.]

22 Amumuyɛ ho nimdeɛ nyɛ nyansa,

ɛnna nso nyansa biara nni abɔneyɛfoɔ agyinatuo mu.

23 Nyansa bi wɔ hɔ a ɛyɛ akyiwadeɛ,

na ɔkwasea bi nso wɔ hɔ a nyansa ara na ɔnnie.

24 Nyamesuroni a ɔnni nteaseɛ no

yɛ sene onyansafoɔ kunini a ɔto mmara.

25 Nyansa bi wɔ hɔ a ɛyɛ pɛpɛɛpɛ nanso ɛntene,

na nkurɔfoɔ bi wɔ hɔ a wɔsɛe adom a wɔnya de nya atemmuo.

26 Onipa bɔnefoɔ bi bɔ ne mu ase su,

nanso na nnaadaa ahyɛ no ma.

27 Ɔde n’anim sie na ɔboapa ayɛ sɛ ɔntie,

nanso berɛ a obiara nhwɛ hɔ no, ɔbɛdi w’anim kan.

28 Mpo sɛ ahoɔden a ɔnni nti, ɛsianka no firi bɔneyɛ ho a,

ɛberɛ a ɔbɛnya kwan no, ɔbɛyɛ bɔne ara.

29 Wɔde onipa anim na ɛhu ne nipaban,

na wɔhu onipa nyansafoɔ berɛ a woahyia no anim ne anim so.

30 Onipa afadeɛ, anigyeɛ sereɛ,

sɛdeɛ ɔsi nanteɛ, kyerɛ ne nipa su.

Sirak 20

Kommyɛ ne kasa

1 Animka bi wɔ hɔ a ɛnyɛ ne berɛ ne no,

na onipa bi wɔ hɔ a ɔwɔ nyansa nti, ɔyɛ komm.

2 Ɛnyɛ yɛ na ɛyɛ sɛ woka anim sene sɛ wo bo fuo!

3 Na onipa a ɔgye ne mfomsoɔ tom no, ɛmma no nni nkoguo.

4 Sɛdeɛ ɔbarima a wɔasa no kɔn adɔ ababaa no,

sɛ nso ɛteɛ ne no wɔ onipa a ɔnam nhyɛsoɔ so yɛ ade tenenee.

5 Nnipa binom yɛ komm na wɔbu wɔn sɛ anyansafoɔ,

wɔ berɛ a wɔkyiri ebinom ɛsiane wɔn kasa dodoɔ nti.

6 Nnipa binom yɛ komm ɛfiri sɛ wɔnni asɛm biara ka,

berɛ a afoforɔ binom nso yɛ komm ɛfiri sɛ wɔnim ɛberɛ a wɔde kasa.

7 Onyansafoɔ yɛ komm kɔsi berɛ a ɛsɛ sɛ ɔkasa,

nanso ɔkwasea hohoahoani hwere ɛberɛ pa.

8 Wɔkyiri onipa a ɔkasa pii,

na obiara a ɔpatu no, wɔtane no.

Mmebuo

9 Onipa a ɔwɔ ahokyere mu bɛtumi anya siadeɛ,

na mpofirim sika bɛtumi aba adehwereɛ berɛ mu.

10 Akyɛdeɛ bi wɔ hɔ a ɛso mma wo mfasoɔ biara,

na akyɛdeɛ a wode hyɛ ananmu no yɛ mmɔho.

11 Adehwereɛ binom wɔ hɔ a wɔde pɛ animuonyam,

na nnipa binom wɔ hɔ a, wɔama wɔn tiri so afiri ahokyere tebea mu.

12 Ebinom wɔ hɔ a wɔtɔ pii na wɔtua ketewa bi,

nanso wɔtua no mprɛ nson ma ɛboro so.

13 Anyansafoɔ nam wɔn nsɛm kakra so ma wɔpɛ wɔn asɛm,

nanso nkwaseafoɔ nidie kɔ kwa.

14 Ɔkwasea akyɛdeɛ mfa mfasoɔ biara mmrɛ wo,

ɛfiri sɛ ɔhwehwɛ akatua mmɔho nson.

15 Ɔma ketewa bi na waka anim pii;

ɔbue n’ano te sɛ dawurubɔni.

Ɔde fɛm ɛnnɛ na ɔkyena wagye;

onipa a ɔte saa no ho yɛ abufuo ma Onyankopɔn ne nnipa.

16 Ɔkwasea ka sɛ: Menni adamfoɔ,

na mennya aseda wɔ me nnwuma pa ho.

Wɔn a wɔdi m’aduane no ka bɔne.

17 Nnipa dodoɔ sɛn na wɔbɛdi ne ho fɛw, na mprɛ dodoɔ sɛn!

Kasa a ɛmfata

18 Sɛ wobɛpatiri ahwe aseɛ wɔ aboɔ nsameeɛ soɔ no yɛ sene sɛ w’ano bɛfom;

omumuyɛni ahweaseɛ ba ntɛm so.

19 Onipa hodwanefoɔ te sɛ asɛm a wɔnka no berɛ a ɛsɛ mu,

a ɛkɔ so ara da onipa a ɔnnim hwee ano.

20 Ɛbɛ a ɔkwasea bu no wɔntie,

ɛfiri sɛ ɔmmmu bɛ no berɛ a ɛsɛ mu.

21 Ohia bɛtumi asianka onipa bɔneyɛ ho;

enti berɛ a ɔhome no, ɔnya ahonu biara.

22 Obi nam aniwuo so nya ne wuo,

anaasɛ ɔhwere ɛsiane nnipa buo nti.

23 Ɛnam aniwuo nti ɔfoforɔ hyɛ ne yɔnko bɔ,

na ɔde nam so abɛyɛ tamfoɔ.

Atorɔdie

24 Atorɔ yɛ ade tantane wɔ onipa ho;

ɛkɔ so ara da onipa a ɔnnim hwee no ano.

25 Onipa a ɔdi atorɔ deɛ fanyinam ɔkorɔmfoɔ,

nanso wɔn baanu kyɛfa yɛ ɔsɛeɛ.

26 Onipa torofoɔ akwan kɔ animguaseɛ mu,

na n’animguaseɛ kɔ so ara tena ne so.

Mmebuo

27 Onyansafoɔ nam ne nsɛm so nya mpontuo,

na onipa a ɔwɔ nyansa no sɔ atumfoɔ ani.

28 Wɔn a wɔfuntum asase no boaboa nnɔbaeɛ bafuu,

na wɔn a wɔsɔ atumfoɔ ani no tua mpata wɔ ntɛnkyea ho.

29 Adɔeyɛ ne adekyɛ fira onyansafoɔ ani;

te sɛ deɛ nnareka a ɛda ano si animka kwan no.

30 Nyansa a ahunta ne agyapadeɛ a wɔnhunuiɛ,

mfasoɔ bɛn na ɛwɔ emu biara soɔ?

31 Nnipa a wɔkata wɔn nkwaseadeɛ so no yɛ

sene nnipa a wɔde wɔn nyansa sie no.

Sirak 21

Bɔne ahodoɔ

1 Me ba, woayɛ bɔne anaa? Ɛnyɛ saa bio,

na mmom srɛ wo bɔne dada no ho fakyɛ.

2 Dwane firi bɔne ho sɛ ɔwɔ;

ɛfiri sɛ wobɛn bɔne ho a, ɛbɛka wo.

Ne se yɛ gyata se,

na ɛbɛtumi asɛe nnipa nkwa.

3 Mmaratoɔ nyinaa te sɛ sekan anofanu;

aduro biara nni hɔ a wɔde sa ne pira a ɛbɛpira no.

4 Ehu ne dwɛɛ bɛsɛe ahonya;

na saa na ɔhomasoni fie bɛdane afo.

5 Ohiani mpaebɔ firi n’anom kɔ Onyankopɔn aso mu,

na ntɛm ara n’atemmuo ba.

6 Wɔn a wɔkyiri animka no tiatia ɔbɔnefoɔ anammɔn mu,

na mmom wɔn a wɔsuro Awurade no nu wɔn ho wɔn akoma mu.

7 Wɔnim kasa mu akatakyie kɔ akyiri;

ɛberɛ a wɔwatiri no, ɔbadwemma hu.

8 Obiara a ɔde nnipa afoforɔ sika na ɛsi ne dan no,

# ɔte sɛ onipa a ɔboa aboɔ ano ma ne sie simpie.

9 Amumuyɛfoɔ badwa te sɛ mmabaa a wɔakyekyere abom,

na wɔn awieeɛ yɛ ogyaframa.

10 Abɔnefoɔ kwan so yɛ deɛ wɔde aboɔ a ɛho akokwa na ayɛ,

nanso n’awieeɛ no yɛ Asamando amena.

Nyansa ne nkwaseasɛm

11 Obiara a ɔdi mmara so no hyɛ n’adwene so,

na Awurade suro ho mayɛ ne nyansa.

12 Onipa a ɔnnim nyansa no, wɔntumi nkyerɛ no adeɛ,

nanso nyansa bi wɔ hɔ a ɛma yea dɔɔso.

13 Onyansafoɔ nimdeɛ bɛkɔ soro sɛ nsuyire,

na wɔn agyinatuo te sɛ nkwa ma asutire.

14 Ɔkwasea adwene te sɛ ahina a abɔ;

ɛntumi nkora nimdeɛ biara.

15 Ɛberɛ a onipa a ɔwɔ nyansa bɛte nyansa kasa no,

ɔkamfo no na ɔde bi ka ho;

ɛberɛ a ɔkwasea bɛteɛ no, ɔsere

na wato atwene n’akyi.

16 Ɔkwasea kasa basabasa te sɛ akwantuo mu adesoa,

nanso wɔnnya anigyeɛ wɔ onyansafoɔ kasa mu.

17 Onipa a ɔwɔ nyansa no, wɔpɛ sɛ wɔtie no wɔ badwa mu,

na wɔdwendwene ne nsɛm ho wɔ wɔn adwene mu.

18 Ɔkwasea nyansa te sɛ efie a adane afo,

na onipa a ɔnni nimdeɛ no, nimdeɛ ayɛ sɛ kasa a nteaseɛ biara nni mu.

19 Tibɔnkɔso deɛ, adesua ayɛ mpokyerɛ a wɔde ato ne nan,

na ɛte sɛ mpokyerɛ a ɛda ne nsa nifa.

20 Ɔkwasea ma ne nne so berɛ a ɔresere,

nanso onyansafoɔ sere wɔ n’ano komm.

21 Obi a ɔyɛ onyansafoɔ deɛ, adesua ayɛ sɛ sika agudeɛ ama no,

na ayɛ sɛ nkapo a ɛda ne nsa nifa.

22 Ɔkwasea de ntɛmpɛ hyɛne efie mu,

nanso onipa a ɔwɔ suahunu de obuo twɛn wɔ abɔntene.

23 Ogyimfoɔ gyina ɛpono ano to n’ani hwɛ fie,

nanso onipa a ɔwɔ nteteeɛ no twɛn wɔ abɔntene.

24 Ɛnkyerɛ anibie sɛ onipa bɛgyina ɛpono akyi atie asɛm a wɔreka wɔ ɛdan mu;

animguaseɛ bɛma ɔbadwemma no werɛ aho.

25 Asɛmpɛfoɔ kasa fa nsɛm a ɛmfa wɔn ho,

26 nanso nsɛm a ɔbadwemma ka no yɛ deɛ ɔsusu ho yie.

27 Berɛ a onipa a nyamesuro nni ne mu no dome ɔtamfoɔno,

ɔdome ne ho.

28 Onipa a ɔwesewese no gu ne ho fi

na wɔtane no wɔ ne borɔno so.